İnternet, sosyal medya ve dijital materyal kullanımı psikoloji biliminde son yıllarda üzerinde en çok araştırılma yapılan konulardan birisi. Akıllı telefonların çıkması, internet kullanımını yaygınlaştırdı. Buna paralel olarak çeşitli sosyal medya platformları ortaya çıktı. İnternetin olduğu her evde en az bir bireyde bağımlılık diyebileceğimiz semptomlar görülmeye başlandı.
Psikolojide bir şeye bağımlılık diyebilmemiz için bazı kriterlere bakmamız gerekir. Bireyin günlük yaşam aktivetelerini aksatan, ikili ve sosyal ilişkilerine zarar veren, ruh sağlığını olumsuz etkileyen ve kişinin kontrol edemediği kullanımlara psikolojide bağımlılık denilmektedir.
Bir bağımlılıktan söz ediyorsak bireyin her konudaki kişisel performansında gerileme görülür, kişisel ve sosyal yaşamında sorunlar görülür, ikili ve sosyal ilişkileri bozulur. Ayrıca, bağımlılığın yan etkisi olarak fiziksel sağlıkta da kötüleşme görülür.
İnternetin hayatı kolaylaştırdığı elbette ki bir gerçek. Lakin, yaşam bize şunu söylüyor:
Her şeyin bir ölçüsü var!
Ölçüyü kaçırdığımız zaman olumsuz yan etkiler de kaçınılmaz olur. İnternet bağımlılığı bireylerin ve özellikle çocukların fiziksel, sosyal ve psikolojik sağlığını ciddi anlamda tehdit etmektedir.
İnternet ve dijital materyallerin artık bağımlısıyız ve onlarsız yapamıyoruz. Bu bağımlılıktan kendimizi ve ailemizi korumak aslında bizim elimizde. İnternet ve dijital materyalleri ihtiyaç durumunda kullanılan araçlar yapmak bizim elimizde. Aşağıda bahsedilen basit önerilere dikkat ederek kendimizi ve aile bireylerimizi bir nebze de olsa bağımlılıktan koruyabiliriz:
— Akşamları evde televizyon, telefon, tablet ve bilgisayarla zaman geçiren ve iki yabancı gibi konuşmadan evde oturan bir aile olmaktan uzak durun. Evde akıllı telefonlarınızı vestiyere bırakın. Sizi aramadıkları sürece telefonunuzu elinize almayın. Akıllı telefonların zamanınızı çok fazla çaldığını ve aile bireylerini birbirinden uzaklaştırdığını bilin.
— İnternet ve dijital materyaller konusunda katı kuralları ve yasakları olan eş veya ebeveyn olmaktansa, kontrollü kullanıma teşvik eden ve bu konuda rol modeli olan eş ve ebeveyn olun.
— Çocuğunuzun TV, bilgisayar, tablet ve akıllı telefonda her filmi, videoyu ve çizgi filmi izlemesine kesinlikle müsaade etmeyin. Aşırı ölüm sahnelerinin olduğu, şiddet, korku, argo ve cinsel içerikli filmleri ve videoları izlemesine müsaade etmeyin. Çocuklarınızın yanında siz de bu tür filmleri ve videoları izlemeyin. Birlikte video veya film izleyeceğiniz zaman çocuklarınızın yaşını göz önünde bulundurup tercih yapın.
— Çocuklarınızın sağlıklı gelişimi için ve aile ruh sağlığınız için TV’de gündüz kadın kuşağı programlarını ve TV dizilerini izlemeyin, çocuklarınızın da izlemesine müsaade etmeyin.
— Evinizde kullandığınız internette mutlaka (zararlı içeriklerden koruması amacıyla) internet filtresi kullanın.
— Çocuğunuz ilköğretim ve altı eğitim seviyesi yaşlarındaysa, günlük 1,5 saatten fazla dijital materyalleri (oyun konsolu, bilgisayar, tablet, telefon) kullanmasına müsaade etmeyin. Dijital materyaller ile vakit geçirme şu şekilde olabilir: Sabahtan öğlene kadar 30 dakika, öğlenden akşama kadar 30 dakika, akşamdan yatana kadar 30 dakika. Okul olduğu günlerde ise sadece 1 saat zaman geçirmesine müsaade edin. Zaman geçirme şu şekilde olmalıdır: Okuldan geldikten sonra akşama kadar 30 dakika, akşamdan yatana kadar 30 dakika. Günlük 1,5 saatten fazla TV’de çizgi film, video vb. izlemesine müsaade etmeyin. İzleme şu şekilde olmalıdır: Sabahtan öğlene kadar 30 dakika, öğlenden akşama kadar 30 dakika, akşamdan yatana kadar 30 dakika. Okul olduğu günlerde ise 1 saat zaman geçirmesine müsaade edin. İzleme şu şekilde olmalıdır: Okuldan geldikten sonra akşama kadar 30 dakika, akşamdan yatana kadar 30 dakika. Çocuğunuzun bilgisayarda yapılması gereken okul ödevleri bu saatlere dahil olmayabilir. Çocuğunuz ödevini bitirene kadar bilgisayarı kullanmasına izin vermelisiniz.
— Ergen çocuklarda ise cep telefonunu okuldan gelince kendisine verin ve akşam yemeğinden önce tekrar alın. Telefonunu günlük bu şekilde kullanmasına izin verin. Okulunu ve sorumluluklarını aksatmadığı, sosyalliğini olumsuz etkilemediği sürece internet ve dijital materyal kullanımını ergen çocuğunuzun inisiyatifine bırakın (cep telefonu hariç).
— Evinizde her gün mutlaka ailenizle geçireceğiniz internetsiz ve dijital materyalsiz bir saatiniz olmalıdır. Akşam yemeğinden sonra her gün mutlaka evinizde (en az bir saat) bir çay saatiniz olsun. Bu aile etkinliğinde mutlaka çocuklarınız da olmalıdır. Önemli olan ailenin bir araya gelmesidir. Birbirinizle konuşun, konuşanın gözlerine bakın, başınızla onu onaylayın. Ailenizdeki her bireyi önemsediğinizi gösterin ve bunu hissettirin. Elinizden geldiği kadar çocuğunuzla-eşinizle sohbet etmeye ve karşılıklı konuşmaya çalışın. Unutmayın! İnternet ve dijital materyaller faydalı araçlardır ama kontrollü kullandığımızda. Kontrolün olmadığı yerde bağımlılık vardır. Bağımlılığın olduğu yerde ise insana ait her şey tehlike altındadır.
